Dynia powoli wraca do łask. I nie chodzi mi wyłącznie o dekorowanie nią podwórka, czy wycinanie na Halloween. Dynia coraz częściej gości na polskich stołach. Bardzo długo kojarzyła się wyłącznie z amerykańskim świętem, teraz różne jej gatunki możemy spotkać w sklepach, na bazarkach, a także, popularnych ostatnio, farmach dyń. Jakie gatunki są najpopularniejsze i najsmaczniejsze, dlaczego warto jeść dynie, jak je wykorzystać w kuchni i jak długo można je przechowywać? Sprawdź, czemu warto sięgnąć po dynię.
Spis treści
Kilka słów o dyniach
Dynia przypłynęła do Europy na statkach Kolumba. Najpierw budziła jedynie zainteresowanie swym kształtem i dużym rozmiarem, ale gdy Europejczycy zaczęli odkrywać jej zalety, bardzo szybko zaczęto ją uprawiać w większości krajów starego kontynentu. Jej wyjątkowy smak sprawił, że gościła na chłopskich i dworskich stołach. Dynia jest bowiem niezwykle pożywna, smaczna i ma uniwersalne zastoswanie. Największym zainteresowaniem wśród mężczyzn, cieszyły się niegdyś pestki dyni. Wierzono, że dają one niezwykłe możliwości… w łóżku.
Dynia należy do ogromnej rodziny, zwanej dyniowatymi. Obejmuje ona około 30 rodzajów i niemal 900 gatunków roślin. Dynie, mogą przybierać najróżniejsze kształty i kolory. Mimo tego, że kojarzy się głównie z dużą, pękatą, pomarańczową kulą, może być także spłaszczona, walcowata lub wydłużona. Jej kolor może być bardzo intensywny, prawie czerwony, albo wyblakły, pastelowy. Możemy spotkać dynie białe, zielone i żółte, a nawet czarne, czy niebieskie. Miąższ zazwyczaj jest pomarańczowy.
Gatunki dyń – zwyczajna, hokkaido, piżmowa, makaronowa, muscat
Tak jak wspomniałam – istnieje wiele gatunków dyń, nie sposób ich zatem wszystkich wymienić. Skupię się jednak na pięciu z nich, z okazji na popularność, a także wyjątkowy smak. Poniżej znajdziesz opis i infografikę, które pomogą Ci rozpoznać te dynie.
Duża dynia zwyczajna
Najpopularniejszą dynią, jest ta klasyczna – pomarańczowa, duża, kulista, czyli dynia zwyczajna. Przeciętnie ma średnicę około 40-50 cm, ale może urosnąć do większych rozmiarów. Ma bardzo twardą i grubą skórkę oraz jasny miąższ. Po jej rozkrojeniu, ujrzysz dużą przestrzeń, wypełnioną nitkami miąższu i pestek. Skóra i wspomniane nitki, wyrzucamy. Pozostawiamy pestki, które po umyciu możemy wysuszyć, a potem wykorzystać w kuchni. Miąższ gotuje się i piecze bardzo szybko, a dynia zwyczajna jest fajnym dodatkiem do mięs lub dań warzywnych, a także zup.
Intensywnie pomarańczowa hokkaido
Coraz większym zainteresowaniem cieszy się dynia hokkaido. Ma niewielki rozmiar, waży zazwyczaj od 1 do 2 kilogramów i pochodzi z Japonii. Dynia ta idealnie nadaje się do pieczenia, ma lekko orzechowy posmak i co ważne – nie trzeba obierać jej ze skórki. Idealnie nadaje się do wykorzystania w zupach typu krem i sosach. Wystarczy ją upiec, zblendować i gotowe!
Dynia piżmowa jak duża gruszka
Kolejną znaną i popularną dynią jest dynia piżmowa. Na pierwszy rzut oka, przypomina wyrośniętą gruszkę w beżowym kolorze. Jej miąższ jest pomarańczowo-żółty, zbity i twardy, znajdziesz w niej niewiele pestek. Jeśli lubisz bardzo gęstą zupę krem, ta dynia będzie idealna. Ma nieco maślaną konsystencję i lekko orzechowy, słodkawy smak.
Pamiętaj jednak, że jest jedną z najbardziej kalorycznych dyń. Nie oznacza to jednak, że dynia piżmowa jest bardzo kaloryczna – 100 g to około 45 kcal. Powinny na nią uważać osoby chore na cukrzycę i te, które mocno zwracają uwagę na indeks glikemiczny potraw – w przypadku dyni piżmowej IG wynosi 75. Można go nieco obniżyć, gdy do potrawy dodamy paprykę lub pomidory.
Dynia piżmowa cieszy się coraz większą popularnością nie tylko dzięki temu, że jest łatwo dostępna. Jest świetnym źródłem witaminy A i E, błonnika oraz potasu. Świetnie wpływa, więc na metabolizm i trawienie, reguluje ciśnienie krwi, a także ma zbawienny wpływ na włosy i skórę.
Nitkowaty miąższ dyni makaronowej
Na wyróżnienie zasługuje także dynia makaronowa. Zastanawiasz się pewnie skąd ta dziwna nazwa? Po przekrojeniu jej, w środku, znajdziesz miąższ, który ma formę podłużnych wstążek. Przypominają one wyglądem makaron spaghetti. Możesz wykorzystać ją do dań z sosami, gdzie jej rolą będzie zastąpienie klasycznego makaronu. Skórka dyni makaronowej jest zazwyczaj żółta lub żółto-zielona, a jej kształt podłużny.
Ciężki zielono-pomarańczowy dysk – dynia muscat
Ostatnim rodzajem, który chcę przybliżyć, jest dynia muscat, nazywana także prowansalską lub francuską. Jest spora, ciężka i przypomina kształtem dysk. Widać także wyraźnie zaznaczone segmenty. Jej skórka przebarwia się od koloru zielonego, do piaskowego, warto jednak zapamiętać, że im więcej pomarańczowego, tym bardziej dojrzała dynia, a smak miąższu intensywniejszy. Świetnie sprawdzi się w daniach mięsnych, a także w przetworach.
Jak wyglądają poszczególne rodzaje dyń
Dynie to niezwykle duża rodzina, a co za tym idzie – przybierają różnorakie kształty i kolory. Jak w takim razie rozpoznać rodzaje dyń? Najogólniej ich kształty można opisać tak:
- kula – dynia zwyczajna, olbrzymia i hokkaido (intensywnie pomarańczowa);
- dysk lub spłaszczona kula – dynia muscat;
- walec – dynia makaronowa;
- duża gruszka – dynia piżmowa;
- niewielkie, pomarszczone i o dziwnych kształtach – dynie ozdobne (nienadające się do jedzenia).
Poniżej znajdziesz zdjęcia, które pomogą Ci rozpoznać wyżej opisane dynie. Ta pomarańczowa, po lewej to najpopularniejsza dynia – zwyczajna.
Dynia – właściwości i wartości odżywcze
Miąższ dyni jest bogatym źródłem witamin, minerałów i antyoksydantów. Największą ich ilość mają te najdojrzalsze, których miąższ jest intensywnie pomarańczowy. W 100 g znajduje się aż 340 mg potasu, a zważywszy na fakt, że dorosły człowiek potrzebuje go około 3500 mg dziennie, dynia jest jego świetnym źródłem. Ma ona także duże ilości wapnia, żelaza, magnezu i cynku. Miąższ zawiera też: witaminę E, witaminę C i beta-karoten i niewielkie ilości witamin z grupy B. W dyni znajdziesz również błonnik, który pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu pokarmowego, a jego zawartość zależna jest od jej rodzaju.
Błonnik pokarmowy w dyni
W zależności od gatunku, w 100 g miąższu znajduje się odpowiednia ilość białka :
- 2,8 g w dyni piżmowej;
- 2,8 g w dyni hokkaido;
- 2 g w dyni muscat;
- 1,5 g w dyni makaronowej
- 0,5 g w dyni zwyczajnej.
Właściwości zdrowotne dyni
Dzięki dużej zawartości składników odżywczych, dynia wykazuje dużo właściwości zdrowotnych. Szczególnie polecana jest mężczyznom, jako profilaktyka przerostu gruczołu krokowego, a także w okresie starań o dziecko. Witaminy i antyoksydanty zawarte w dni przeciwdziałają starzeniu się komórek, zapobiegają nowotworom i chorobom układu sercowo-naczyniowego. Dzięki beta-karotenowi, zwartemu w miąższu dyni, możesz ograniczyć poziom złego cholesterolu, a co za tym idzie – zapobiec miażdżycy, zawałom serca i udarom mózgu. Dynia jest także pomocna w obniżaniu ciśnienia tętniczego.
Duża ilość żelaza przeciwdziała anemii i pozytywnie wpływa na pracę tarczycy. Antyoksydanty walczą z wolnymi rodnikami, które powodują mutację kwasów nukleinowych w DNA oraz uszkodzenia, zmiany, a nawet śmierć komórek. Wolne rodniki powstają podczas procesów metabolicznych, ważne jest to, aby dostarczać organizmowi odpowiedniej ilości antyoksydantów oraz przeciwutleniaczy.
Pestki z dyni – uzupełnienie minerałów i profilaktyka
Często specjaliści zwracają uwagę na zdrowotną moc pestek z dyni. Dlaczego? Są one bogate w białko, dobre tłuszcze i węglowodany. Zawierają także dużo błonnika – na 100 g produktu, aż 6 g to właśnie błonnik. W pestkach znajduje się też duża ilość żelaza (8,82 mg / 100 g), magnezu (592 mg / 100g) i cynku (7,81 mg / 100 g).
Pestki dyni polecane są do:
- obniżania poziomu cholesterolu,
- uzupełnienia magnezu i żelaza (zwłaszcza u kobiet podczas miesiączki),
- walki z pasożytami;
- zapobiegania rakowi prostaty.
Olej z pestek dyni na włosy i cellulit
Olej z pestek dyni tłoczony jest na zimno, ma ciemnozielony, lekko brązowy kolor i orzechowy smak. Jest bogatym źródłem kwasu linolowego, beta-karotenu, cynku, potasu, seleny i witamin: E, B1, B2, B6, A, C i D. Powinno się go spożywać na zimno i nie podgrzewać. Będzie idealny do gotowanych potraw, czy sałatek. Trzeba pamiętać, by przechowywać go w chłodnym i ciemnym miejscu.
Jedną z właściwości oleju z pestek dyni jest to, że zapobiega nadmiernemu wypadaniu włosów u mężczyzn, a także tzw. łysieniu androgennemu. Sprawia także, że włosy są zdrowe i mocne, dzięki dużej zawartości witaminy E i A. Regularne spożywanie oleju z pestek dyni to szybszy wzrost włosów i piękny blask. Można dodać go także do maseczek, balsamu i peelingu, dzięki czemu skóra będzie gładsza i bardziej elastyczna. Pomoże przywrócić skórze odpowiednie nawilżenie i rozjaśni ją, natłuści naskórek i spłyci zmarszczki. Regularny masaż z użyciem oleju z pestek dyni, pomoże pozbyć się cellulitu, a także zmniejszy widoczność rozstępów.
Kaloryczność i indeks glikemiczny dyni
Każda dynia, ma inną kaloryczność i zawartość składników odżywczych. Dynia zwyczajna, jest najmniej kaloryczna i polecana podczas odchudzania, ponieważ około 0,5 kg produktu, to tylko około 130 kcal. W przypadku dyni piżmowej, to już około 230 kcal. W czasie odchudzania, warto więc zwracać uwagę na to, jaką dynię spożywamy:
- zwyczajna – 26 kcal,
- makaronowa – 31 kcal,
- muscat – 33 kcal,
- hokkaido – 35 kcal,
- piżmowa – 45 kcal.
Dynia ma także bardzo wysoki indeks glikemiczny – 71. Osoby z cukrzycą powinny na nią uważać, nie muszą jednak wykluczać jej ze swojej diety. Dobrym rozwiązaniem dla cukrzyków jest dynia pieczona z dodatkiem oliwy i piersi z kurczaka, unikać powinno się jednak zupy krem.
Jak wykorzystać dynię
Dynię możesz wykorzystać w kuchni na wiele sposobów. Jednym z najpopularniejszych, jest zupa dyniowa lub gęsty krem z dyni. Możesz zrobić z niej placki, słodkie racuchy lub wykorzystać do zapiekanki warzywnej. Jest świetnym dodatkiem do makaronów, sosów i sałatek. Możesz ją ugotować, upiec lub usmażyć. Zastosowań jest niezwykle dużo, poniżej znajdziesz szybki przepis z wykorzystaniem dyni.
Przepis na krem z dyni
Dynię umyj, wydrąż i pokrój. Zdejmij z niej skórkę i upiecz z dodatkiem soli, ziół i oliwy. Ugotuj wywar mięsny lub warzywny, zostaw w nim jedynie marchewkę. Dodaj upieczoną dynię do części wywaru i wszystko (razem z marchewką) zblenduj. Powoli, po trochu, dolewaj więcej płynu – w zależności od tego, jak gęsty krem lubisz. Dodaj mleczko kokosowe, tutaj też wszystko zależy od indywidualnych preferencji. Dolewaj je stopniowo, aby móc kontrolować smak zupy. Dopraw solą i pieprzem, a na patelni podpraż pestki z dyni i słonecznika. Wlej zupę do miseczki, posyp nasionami i dodaj kilka kawałków sera feta.
Jak przechowywać dynie
Dynię możesz przechowywać w całości lub częściach. Jeśli zużyjesz kawałek dyni, resztę możesz przechować w lodówce. Pamiętaj jednak, że powinna leżeć tam maksymalnie 4-5 dni, później może pojawić się na niej pleśń. Możesz jednak ugotować ją lub upiec i przechowywać w zamrażarce nawet do pół roku. Fajnym pomysłem jest zamrożenie gotowego puree, które można później dodać do rosołu lub sosu.
Dynie lubią chłodne miejsca, ale nie wilgotne, dlatego raczej nie powinna być przechowywana w piwnicy. Chyba, że jest w niej dosyć sucho. Najlepiej położyć ją do góry nogami, na kartonie, a także zadbać o to, by nie dotykała innej dyni. Jeśli masz ich kilka i jednak spleśnieje, trzeba ją szybko wyrzucić, żeby pleśń nie przeszła na kolejne.
